Σάββατο 10 Οκτωβρίου 2015

Απόσπασμα από το βιβλίο «Ιστορία των Αθηνών» το 1834


Το παρόν απόσπασμα είναι παρμένο από το βιβλίο «Ιστορία των Αθηνών», το οποίο συνεγράφη από το Διονύσιο Σουρμελή, καταγόμενο από τις 40 Εκκλησιές Ανατολικής Θράκης. Μετοίκησε στην Αθήνα και το 1823 διετέλεσε γραμματικός της δημογεροντίας. Εξέδωσε το βιβλίο «Ιστορία των Αθηνών» το 1834. Εκοιμήθη εν Κυρίω το 1856. Η αναφορά του συγγραφέως στα ιστορικά Κούντουρα Αττικής (Μάνδρα Αττικής) σελ. 110-111. Στις σελίδες 110-111 ο συγγραφέας αναφέρεται σ’ ένα μικρό μέρος της μεγάλης δόξης και προσφοράς στο έθνος του χωριού μου «Κούντουρα». Χαμηλόφωνα, σχεδόν μυστικά σας λέγω ότι στο κατάλογο των ηρώων υπάρχουν και τα δύο επώνυμα των γονέων μου.

ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΜΟΝΑΧΟΣ ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ

Απόσπασμα από το βιβλίο «Ιστορία των Αθηνών»

«Εν τη Αττική υπήρχε-Κώμη Κούντουρα καλουμένη κατά τους νεωτέρους χρόνους, παρά τα Κοντούρεα ήτοι κοντά ούρεα, ως εκ της θέσεως εφ’ης κείται η Κώμη· διότι τα περί αυτήν και εφ’ων κείται όρη εισί κοντά κατά την παλαιάν και νέαν σημασίαν της λέξεως, ήτοι μη υψηλά. Ο τόπος αυτός είναι πλήρης πεύκων, και τινών ελαιών, και η ρητίνη είναι το προϊόν αυτού· επειδή δε το εμπόριο της ύλης ταύτης εγίνετο εν Ελευσίνι δια την θάλασσαν, οι κάτοικοι των Ελευθερών, ήτοι του Πετρογερακίου, κατέβησαν και κατώκισαν τα Κοντούρεα δια να έχωσι πλησιεστέραν την Ελευσίνα δια το εμπόριο της ρητίνης και του ελαίου.

Ο λαός ούτος ήτον προ της Επαναστάσεως κατά διαταγήν της Τουρκικής Εξουσίας φύλακες των στενών της Μεγαρίδος, και εν τη Επαναστάσει έμειναν ιδιόρρυθμοι και μη συσσωματωμένοι μετά των λοιπών κατοίκων της Αττικής. Έδειξαν δε κατά τον υπέρ ελευθερίας αγώνα έργα ηρωϊκά, και επολέμησαν τον εχθρόν τοσούτον ώστε κατατάσσονται παρά πάντων εις την τάξιν των ανδρείων. Ήδη καταβάντες εκ των Κοντουρέων, κατώκισαν οι μεν εις Μάνδραν, ούτω κληθείσα δια την θέσιν, διότι κείται εν μέσω βουνών ως περίβουνος, οι δε εις Μαγούλαν, ήτις είναι η παλαιά Ακέρνα. Κέρνα δε και Αττικώς Ακέρνα λέγονται αι εξοχαί της ράχεως, και υπό τοιούτον σχήμα κείται η Μαγούλα· άλλοι δε εις Ελευσίνα δια το εύπορον της θαλάσσης. 

Ο λαός ούτος μετά καιρόν θέλει χάσει το όνομα Κουντουριώτης, ως έχασε πρότερον το «Ελευθερείς». Τω όντι ο λαός ούτος είχε το όνομα ως και το πράγμα. Διέπρεψαν εν τη παλλιγγενεσία πολλοί πολεμικοί, εν οις ο Ιωαν. Κοντούλης, Παπά Χρήστος Κρικκούκης, Δημήτριος Κρικκούκης, Αναστάσιος Μουρίκης, Παναγιώτης Χατζή Μελέτης, Λάσκοι, Χρήστος Λιούλης, Ρουτούμης, Δρέβας, Κολιμάδης, ο αποθανών εν Κρήτη μαχόμενος, αφού επέφερε φθοράν μεγάλην κατά των εχθρών. Βερούτης, οι αδελφοί Νικόλας και Αναγνώστης Νίκα, Ρώκας, και ο Παπαθανάσιος, και άλλοι· Μεταξύ δε τούτων ο μεγάλην επιρροήν έχων εν τω λαώ ήτον ο Χατζή Μελέτης λεγόμενος, ανήρ Πολιτικός και ευκατάστατος.

Η πρόνοια του Υψίστου εκ των πλευρών των Ελευθερών εκ γης Αττικής εζωογόνησε την ένδοξον αδελφότητα, τους Ιστορικούς Κουντουριώτας Λάζαρον και Γεώργιον. Τούτων γαρ ο Πάππος ελθών εκ Κουντούρων εις Ύδραν, εναπέθηκαν ως εις αγαθήν γην, τον σπόρον τον καλόν, τον βαστήσαντα τον καρπόν της δόξης».


ΣΟΥΡΜΕΛΗΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ - ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ 
ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΥΠΕΡ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΑΓΩΝΑ 
ΑΡΧΟΜΕΝΗ ΑΠΟ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ 
ΜΕΧΡΙ ΤΗΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΣ ΤΩΝ ΠΡΑΓΜΑΤΩΝ

Σουρμελής, Διονύσιος. Αθηναίος λόγιος και ιστορικός των Αθηνών. Η Ιστορία των Αθηνών του συγγραφέα, μολονότι αφήνει αρκετά ερωτηματικά, παρέχει πολλά αυθεντικά ιστορικά έγγραφα και σημαντικά στοιχεία με άγνωστες στους πολλούς, λεπτομέρειες και πληροφορίες, όπως π.χ. τα αναφερόμενα στην προσωπικότητα, τον χαρακτήρα, την πολιτείαν και την συνολική δράση του Οδυσσέα Ανδρούτσου, του Ιωάννη Γκούρα και άλλων παραγόντων και πρωταγωνιστών του Αγώνος στην Αττική. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Ο Διονύσιος Σουρμελής (Αθήνα 17;; – Αθήνα 186;), ήταν αγωνιστής του 1821, ιστοριογράφος και λόγιος του 19ου αιώνα.

Η Μάνδρα δημιουργήθηκε στις αρχές του 19ου αιώνα, όταν οι κάτοικοι του οικισμού Κούντουρα «κατέβηκαν» στα πεδινότερα. Όπως συμβαίνει και σε πολλούς οικισμούς της Αττικής, οι πρώτοι κάτοικοι του χωριού ήταν Αρβανίτες κτηνοτρόφοι. Ήταν ένα από τα μεγάλα «κουντουριώτικα χωριά», όπως και η Ελευσίνα και η Μαγούλα.

Από τα Κούντουρα πήρε την ονομασία της και η ιστορική Υδραίικη οικογένεια των Κουντουριωτών. Ένας πρόγονός τους βρέθηκε στην Ύδρα και, όπως συνηθιζόταν, πήρε το όνομα του τόπου καταγωγής του. Σήμερα η Μάνδρα έχει περίπου 13.000 κατοίκους και στην περιοχή της βρίσκεται και η αρχαία πόλη των Ελευθερών, απ' όπου κατάγεται και ο γλύπτης Μύρωνας, δημιουργός του περίφημου Δισκοβόλου.

Ομιλία του Γέροντα Νεκταρίου του Αγιορείτη στο δημαρχείο του χωριού του, Κούντουρα Αττικής (Δήμος Μάνδρας-Ειδυλλίας), στις 10 Οκτωβρίου 2014 με κεντρικό θέμα την Παναγία Αρβανίτισσα.







Γενικά στοιχεία για τη πόλη της Μάνδρας

Ο Δήμος Μάνδρας είναι ο πιο εκτεταμένος δήμος της Δυτικής Αττικής (206.000 στρέμματα) και ένας από τους μεγαλύτερους σε έκταση της χώρας μας. Βρίσκεται μεταξύ Ελευσίνας, Μεγάρων, Βιλίων, Ερυθρών και Οινόης με πρόσβαση από την παλιά εθνική οδό Αθηνών - Θήβας. Στα όρια της περιοχής του σημερινού δήμου αναφέρεται από τον περιηγητή Παυσανία η αρχαία πόλη Ελευθεραί, ερείπια της οποίας διασώζονται μέχρι σήμερα. Το 1815 ο Γάλλος ποιητής Πούκεβιλ γράφει για τη «Μάνδρα, το χωριό του Κιθαιρώνα», στο έργο του «Ταξίδι στην Ελλάδα».

Κοιτίδα των κατοίκων της Μάνδρας υπήρξαν τα Κούνδουρα, τα οποία διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στους εθνικοαπελευθερωτικούς αγώνες, κάηκαν τρεις φορές από τους Τούρκους και ανέδειξαν ήρωες όπως ο οπλαρχηγός του ’21 Ζερβονικόλας και ο Ευάγγελος Κοροπούλης που πολέμησε επί σειρά ετών στο πλευρό του Παύλου Μελά.

Η Μάνδρα με πληθυσμό 12.756 κατοίκους κατά την απογραφή του 2001, αποτελεί σήμερα ένα σύγχρονο, δυναμικά αναπτυσσόμενο δήμο. Στα όρια του βρίσκονται εγκατεστημένες πολλές βιομηχανίες και βιοτεχνίες στις οποίες απασχολείται το μεγαλύτερο μέρος των κατοίκων.

Η Μάνδρα είναι γνωστή και για τα προϊόντα της αγροτικής και κτηνοτροφικής παραγωγής της. Ιστορικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι Μονές Γοργοεπηκόου και Οσίου Μελετίου, η εκκλησία των Αγίων Ταξιαρχών που χρονολογείται γύρω στα 1860 μ.Χ., το ηρώο των πενήντα εκτελεσθέντων πατριωτών της κατοχής στην Αγία Σωτήρα και το εξωκλήσι του Αγίου Βλασίου, προστάτη των τσομπάνηδων στη θέση Καμάρι. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ,επίσης, η δραστηριότητα της Δημοτικής Επιχείρησης Ανάπτυξης με το τμήμα παραγωγής και διάθεσης παραδοσιακών στολών και υφαντών, καθώς και ο Πολιτιστικός Οργανισμός του Δήμου που με κινηματογραφική αίθουσα, σχολές παραδοσιακών χορών, μπαλέτου, ρυθμικής, μουσικής διδασκαλίας και μουσικών οργάνων συμβάλλει στη διάσωση, την ανάπτυξη και την προώθηση του πολιτισμού.

Η Δημοτική Βιβλιοθήκη της Μάνδρας είναι μία από τις αρτιότερες της περιοχής και με την αξιοποίηση της σύγχρονης τεχνολογίας αναλαμβάνει πρωτοβουλίες για την εκπαίδευση, την ενημέρωση και τον πολιτισμό. Κάθε Σεπτέμβρη πραγματοποιούνται σειρά πολιτιστικών και αθλητικών εκδηλώσεων τίτλο «Ζερβονικόλεια», προς τιμήν του ήρωα οπλαρχηγού Νικολάου Ρόκα. Ο Ν. Ρόκας γεννήθηκε στα Κούντουρα το 1780 και επειδή ήταν αριστερόχειρας οι Κρητικοί συμπολεμιστές του τον ονόμαζαν Ζερβονικόλα, όνομα με το οποίο έγινε γνωστός και αναφέρεται στην ιστορία της επανάστασης του 1821. Ο δήμος Μάνδρας τιμώντας τον ατρόμητο πολεμιστή έστησε στην κεντρική πλατεία της πόλης το άγαλμα του το 1982.

Βόρεια της Οινόης, στη νοτιοανατολική πλευρά της Πάστρας και σε υψόμετρο 520 μέτρων βρίσκεται το γυναικείο μοναστήρι του Οσίου Μελέτιου που πιθανότατα ιδρύθηκε τον 11ο αιώνα. πιθανόν στη θέση παλαιότερου μοναστηριού. Ο ιδρυτής του, Όσιος Μελέτιος, ήταν οπαδός της πλήρους ακτημοσύνης, ίδρυσε ακόμη 24 εκκλησιαστικά μετόχια σε διάφορες περιοχές της Αττικής και αποτελούσε για τους κατοίκους της περιοχής προστάτη και θαυματουργό. Το μοναστήρι διαλύθηκε το 1833, ανασυγκροτήθηκε το 1948 και από το 1949 λειτουργεί ξανά ως γυναικεία μονή. Το ονομαστό καθολικό της μονής ανήκει στον τύπο του σύνθετου σταυροειδούς ναού με τέσσερις κίονες.

Φορεσιά της Ελληνίδας αρβανίτισσας
Φορεσιά της Ελληνίδας Αρβανίτισσας

Ιστορικά στοιχεία

Κοιτίδα των κατοίκων της Μάνδρας υπήρξαν τα Κούνδουρα. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, η αρχική συνοίκηση των Κουντουριωτών τοποθετείται στο 1204 μ.Χ. όταν δημιουργήθηκε οικισμός από τους Φράγκους. Η πιθανή καθιέρωση της ονομασίας Κούντουρα προέρχεται από το χρησιμοποιούμενο Ησιόδειο άροτρο, του οποίου το στέλεχος έμοιαζε με το γυποειδές πτηνό κόνδορα.  Στα όρια της περιοχής του σημερινού δήμου αναφέρεται από τον περιηγητή Παυσανία στα «Αττικά» η αρχαία πόλη Ελευθεραί, ερείπια της οποίας διασώζονται μέχρι σήμερα.

Η Μάνδρα, ως λέξη αναφέρεται από τον μεγάλο τραγικό ποιητή Σοφοκλή (496-406) στο υπ' αριθ. 587 απόσπασμα και από τον βουκολικό ποιητή Θεόκριτο (310-243), στα «Ειδύλλεια», στο κεφάλαιο Δ' στ 61. Ιστορικά εξακριβωμένα στοιχεία υπάρχουν για τους Κουντουριώτες πριν από την Ελληνική Επανάσταση του 1821, όταν το αρβανίτικο στοιχείο κυριαρχούσε στη περιοχή. Το 1815 ο Γάλλος ποιητής Πούκεβιλ στο έργο του «Ταξίδι στην Ελλάδα» αναφέρεται στη «Μάνδρα, το χωριό του Κιθαιρώνα» Πριν ακόμα από την επανάσταση, όταν ξεσπούσε κάποιο τοπικό επαναστατικό κίνημα, οι Κουντουριώτες έδιναν πρώτοι το παρόν. Το ίδιο συνέβη και το 1694 με αποτέλεσμα οι Τούρκοι να κάψουν το χωριό και αυτοί να διασκορπιστούν στ γύρω βουνά.

Τον Ιούλιο του 1826 η Μάνδρα πυρπολήθηκε και πάλι από του Τούρκους. Το αίσθημα ελευθερίας που διακατείχε του; Κουντουριώτες τους οδήγησε να αναδείξουν αρκετούς Στρατηγούς και Ναυάρχους, όπως τον Ναύαρχο Παύλο Κουντουριώτη, τον Στρατηγό Νικόλαο Ρόκα ή Ζερβονικόλα, τον Ευάγγελο Κοροπούλη που πολέμησε επί σειρά ετών στο πλευρό του Παύλου Μελά στην Μακεδονία. Αρχικά η πόλη υπαγόταν διοικητικά στο Δήμο Ελευσίνας που όμως είχε έδρα τη Μάνδρα και περιελάμβανε την Ελευσίνα, τη Μάνδρα και τη Μαγούλα. Στις 2 Απριλίου 1914 έγινε Κοινότητα και Δήμος στις 26 Σεπτεμβρίου 1946. Η πόλη στη σημερινή της θέση χτίστηκε το 1816 και βρίσκεται στο δυτικό μέρος του Ραρίου-Θριασίου Πεδίου. Έχει όρια με το Δήμο Ελευσίνας από τις 20 Δεκεμβρίου 1920, με το Δήμο Μεγαρέων από τις 20 Οκτωβρίου 1920, με το Δήμο Βιλλίων από τις 8 Ιανουαρίου 1921, με το Δήμο Ερυθρών από τις 12 Ιανουαρίου 1921 και με την Κοινότητα Οινόης από τις 21 Ιουνίου 1956. dimofon.gr


Δεν υπάρχουν σχόλια: